അ​യോ​ധ്യ​യി​ലെ ബാ​ബ​റി മ​സ്ജി​ദ് ആ​ര്, എ​ങ്ങ​നെ ത​ക​ർ​ത്തു?; നാ​ൾ​വ​ഴി​ക​ൾ

• 1528: മു​ഗ​ൾ ച​ക്ര​വ​ർ​ത്തി ബാ​ബ​റി​ന്‍റെ ഒ​രു സേ​നാ​മേ​ധാ​വി മി​ർ ബാ​ഖി അ​യോ​ധ്യ​യി​ൽ മ​സ്ജി​ദ് നി​ർ​മി​ക്കു​ന്നു.

• 1853: ബാ​ബ​റി മ​സ്ജി​ദ് നി​ർ​മി​ച്ച സ്ഥ​ല​ത്ത് ഒ​രു ക്ഷേ​ത്ര​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​വെ​ന്ന പ്ര​ചാ​ര​ണം ശ​ക്തി​പ്പെ​ട്ടു.

• 1853: അ​യോ​ധ്യ​യി​ൽ ആ​രാ​ധ​ന​യെ​ച്ചൊ​ല്ലി ഹി​ന്ദു മു​സ്ലിം സം​ഘ​ർ​ഷം.

• 1859: ബ്രി​ട്ടീ​ഷു​കാ​ർ ഇ​രു​വ​ർ​ക്കും ആ​രാ​ധ​നാ​സ്ഥ​ലം നി​ശ്ച​യി​ച്ച് വേ​ലി​കെ​ട്ടി തി​രി​ച്ചു.

• 1885: ബാ​ബ​റി മ​സ്ജി​ദി​നോ​ടു ചേ​ർ​ന്ന് രാ​മ​ക്ഷേ​ത്രം നി​ർ​മി​ക്കാ​ൻ അ​നു​മ​തി തേ​ടി മ​ഹ​ന്ത് ര​ഘു​വ​ർ​ദാ​സ് ഫൈ​സാ​ബാ​ദ് കോ​ട​തി​യി​ൽ ഹ​ർ​ജി ന​ൽ​കി.

• 1949 ഡി​സം​ബ​ർ 23: ശ്രീ​രാ​മ പ്ര​തി​മ​ക​ൾ മ​സ്ജി​ദി​ൽ സ്ഥാ​പി​ച്ച​താ​യി ആ​രോ​പ​ണം. മു​സ്ലിം​ക​ൾ മ​സ്ജി​ദി​ലെ പ്രാ​ർ​ഥ​ന നി​ർ​ത്തി.

• 1950 ജ​നു​വ​രി 16: പ്ര​തി​മ​ക​ൾ മാ​റ്റ​രു​തെ​ന്നും ദി​വ​സേ​ന പ്രാ​ർ​ഥ​ന അ​നു​വ​ദി​ക്ക​ണ​മെ​ന്നും ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട് ഗോ​പാ​ൽ സിം​ഗ് വി​ശാ​ര​ദ് ഫൈ​സാ​ബാ​ദ് കോ​ട​തി​യി​ൽ ഹ​ർ​ജി ന​ൽ​കി.

• 1950 ഡി​സം​ബ​ർ 5: ഇ​തേ ആ​വ​ശ്യ​മു​ന്ന​യി​ച്ച് മ​ഹ​ന്ത് പ​ര​മ​ഹം​സ രാ​മ​ച​ന്ദ്ര​ദാ​സി​ന്‍റെ ഹ​ർ​ജി.

• 1959 ഡി​സം​ബ​ർ 17: ത​ർ​ക്ക​ഭൂ​മി ത​ങ്ങ​ൾ​ക്കു വി​ട്ടു​കി​ട്ട​ണ​മെ​ന്ന് ആ​വ​ശ്യ​പ്പെ​ട്ട് ഉ​ത്ത​ർ​പ്ര​ദേ​ശ് സു​ന്നി സെ​ൻ​ട്ര​ൽ ബോ​ർ​ഡ് ഓ​ഫ് വ​ഖ​ഫി​ന്‍റെ ഹ​ർ​ജി.

• 1984: രാ​മ​ജ·​ഭൂ​മി മോ​ചി​പ്പി​ക്കാ​നും ബാ​ബ​റി മ​സ്ജി​ദ് തു​റ​ക്കാ​നും പ്ര​ക്ഷോ​ഭം തു​ട​ങ്ങാ​ൻ വി​ശ്വ​ഹി​ന്ദു പ​രി​ഷ​ത്ത് (വി​എ​ച്ച്പി) തീ​രു​മാ​നം. രാ​മ​ക്ഷേ​ത്രം നി​ർ​മി​ക്കാ​നു​ള്ള പ്ര​വ​ർ​ത്ത​ന​ങ്ങ​ൾ ശ​ക്ത​മാ​ക്കാ​ൻ വി​ശ്വ ഹി​ന്ദു പ​രി​ഷ​ത്ത് ഒ​രു സ​മി​തി​ക്ക് രൂ​പം ന​ൽ​കി.

• 1986 ഫെ​ബ്രു​വ​രി 1: മ​സ്ജി​ദ് തു​റ​ക്കാ​നും ഹി​ന്ദു​ക്ക​ൾ​ക്ക് ആ​രാ​ധ​ന അ​നു​വ​ദി​ക്കാ​നും ഫൈ​സാ​ബാ​ദ് ജി​ല്ലാ ജ​ഡ്ജി കെ.​എം. പാ​ണ്ഡേ ഉ​ത്ത​ര​വി​ട്ടു. മു​സ്ലിം സ​മു​ദാ​യം ബാ​ബ​റി മ​സ്ജി​ദ് ആ​ക്ഷ​ൻ ക​മ്മി​റ്റി ഉ​ണ്ടാ​ക്കി.

• 1989 : അ​യോ​ധ്യാ വി​ഷ​യ​ത്തി​ൽ വി​എ​ച്ച്പി​യെ പി​ന്തു​ണ​ച്ച് ബി​ജെ​പി.

• 1989 ന​വം​ബ​ർ 9: അ​യോ​ധ്യ​യി​ൽ ക്ഷേ​ത്ര​നി​ർ​മാ​ണ​ത്തി​നു ശി​ലാ​ന്യാ​സ് (ത​റ​ക്ക​ല്ലി​ട​ൽ) ന​ട​ത്താ​ൻ കേ​ന്ദ്ര​സ​ർ​ക്കാ​ർ അ​നു​വ​ദി​ച്ചു.

• 1990 സെ​പ്റ്റം​ബ​ർ 25: ബി​ജെ​പി പ്ര​സി​ഡ​ന്‍റ് എ​ൽ.​കെ. അ​ഡ്വാ​നി ഗു​ജ​റാ​ത്തി​ലെ സോ​മ​നാ​ഥി​ൽ​നി​ന്ന് അ​യോ​ധ്യ​യി​ലേ​ക്ക് ര​ഥ​യാ​ത്ര തു​ട​ങ്ങി.

• 1990 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ 23: ര​ഥ​യാ​ത്ര ബി​ഹാ​റി​ലെ സ​മ​സ്തി​പ്പു​രി​ൽ ത​ട​ഞ്ഞു. അ​ഡ്വാ​നി അ​റ​സ്റ്റി​ൽ.

• 1990 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ 30: ക​ർ​സേ​വ​ക​ർ ബാ​ബ​റി മ​സ്ജി​ദി​ൽ പ്ര​വേ​ശി​ക്കാ​ൻ തു​നി​യു​ന്നു. പോ​ലീ​സ് വെ​ടി​വ​യ്പി​ൽ 28 പേ​ർ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ട്ടു.

• 1991 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ: ബാ​ബ​റി മ​സ്ജി​ദി​നു ചു​റ്റു​മു​ള്ള 2.77 ഏ​ക്ക​ർ സ്ഥ​ലം യു​പി സ​ർ​ക്കാ​ർ ഏ​റ്റെ​ടു​ത്തു.

• 1992 ഡി​സം​ബ​ർ 6: പ​തി​നാ​യി​ര​ക്ക​ണ​ക്കി​ന് ക​ർ​സേ​വ​ക​ർ ബാ​ബ​റി മ​സ്ജി​ദ് ത​ക​ർ​ത്തു. രാ​ജ്യ​ത്തു പ​ലേ​ട​ത്തും സാ​മു​ദാ​യി​ക ക​ലാ​പം. മ​സ്ജി​ദ് പു​ന​ർ​നി​ർ​മി​ക്കു​മെ​ന്നു പ്ര​ധാ​ന​മ​ന്ത്രി പി.​വി. ന​ര​സിം​ഹ​റാ​വു. ത​ർ​ക്ക​ഭൂ​മി​യി​ൽ താ​ത്കാ​ലി​ക ക്ഷേ​ത്രം പ​ണി​തു.

• 1992 ഡി​സം​ബ​ർ 16: എം.​എ​സ്. ലീ​ബ​ർ​ഹാ​ൻ ക​മ്മീ​ഷ​നെ മ​സ്ജി​ദ് ത​ക​ർ​ക്ക​ൽ അ​ന്വേ​ഷി​ക്കാ​ൻ നി​യ​മി​ച്ചു.

• 2002 ഏ​പ്രി​ൽ: അ​യോ​ധ്യ​യി​ലെ ത​ർ​ക്ക​ഭൂ​മി​യു​ടെ അ​വ​കാ​ശ​ത​ർ​ക്ക കേ​സ് അ​ലാ​ഹാ​ബാ​ദ് ഹൈ​ക്കോ​ട​തി​യി​ൽ വി​ചാ​ര​ണ തു​ട​ങ്ങി.

• 2003 മാ​ർ​ച്ച്ഓ​ഗ​സ്റ്റ്: അ​യോ​ധ്യ​യി​ൽ ആ​ർ​ക്കി​യോ​ള​ജി​ക്ക​ൽ സ​ർ​വേ ഓ​ഫ് ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ഖ​ന​നം. മ​സ്ജി​ദി​ന് അ​ടി​യി​ൽ ഒ​രു ക്ഷേ​ത്രാ​വ​ശി​ഷ്ടം ക​ണ്ട​താ​യി നി​ഗ​മ​നം.

• 2003 സെ​പ്റ്റം​ബ​ർ: മ​സ്ജി​ദ് ത​ക​ർ​ത്ത​തി​ന് ഏ​ഴു ഹി​ന്ദു നേ​താ​ക്ക​ൾ​ക്കെ​തി​രേ കേ​സ്.

• 2005 ജൂ​ലൈ: സ്ഫോ​ട​ക​വ​സ്തു​ക്ക​ൾ നി​റ​ച്ച ജീ​പ്പി​ൽ അ​ഞ്ച് ഇ​സ്ലാ​മി​ക് ഭീ​ക​ര​ർ ത​ർ​ക്ക​ഭൂ​മി​യി​ൽ എ​ത്തി. സു​ര​ക്ഷാ​വി​ഭാ​ഗം അ​വ​രെ വ​ക​വ​രു​ത്തി.

• 2009 ജൂ​ലൈ: 19 വ​ർ​ഷ​ത്തി​നു ശേ​ഷം ലീ​ബ​ർ​ഹാ​ൻ ക​മ്മീ​ഷ​ൻ റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് ന​ൽ​കി.

• 2010 സെ​പ്റ്റം​ബ​ർ 30: അ​ല​ഹാ​ബാ​ദ് ഹൈ​ക്കോ​ട​തി വി​ധി. മ​സ്ജി​ദ് പ​ണി​ത​ത് ക്ഷേ​ത്രം ത​ക​ർ​ത്താ​ണെ​ന്നും മ​സ്ജി​ദ് നി​ർ​മാ​ണം ഇ​സ്ലാം ശാ​സ​ന​ക​ൾ അ​നു​സ​രി​ച്ച​ല്ലെ​ന്നും കോ​ട​തി പ​റ​ഞ്ഞു. ത​ർ​ക്ക​ഭൂ​മി മൂ​ന്നാ​യി വി​ഭ​ജി​ക്കാ​നാ​ണ് ഉ​ത്ത​ര​വ്. ഒ​രു ഭാ​ഗം ശ്രീ​രാ​മ​ന് (ഹി​ന്ദു മ​ഹാ​സ​ഭ​യ്ക്ക്), ഒ​രു ഭാ​ഗം നി​ർ​മോ​ഹി അ​ഖാ​ഡ​യ്ക്ക്, ഒ​രു ഭാ​ഗം സു​ന്നി വ​ഖ​ഫ് ബോ​ർ​ഡി​ന്.

• 2011: ഹൈ​ക്കോ​ട​തി വി​ധി സു​പ്രീം​കോ​ട​തി സ്റ്റേ ​ചെ​യ്തു. വ​ഖ​ഫ് ബോ​ർ​ഡും ഹി​ന്ദു മ​ഹാ​സ​ഭ​യും സു​പ്രീം​കോ​ട​തി​യെ സ​മീ​പി​ച്ച​തോ​ടെ​യാ​യി​രു​ന്നു ന​ട​പ​ടി.

• 2017 മാ​ർ​ച്ച്: കേ​സ് കോ​ട​തി​ക്കു​പു​റ​ത്ത് ഒ​ത്തു​തീ​ർ​ക്കാ​ൻ സു​പ്രീം​കോ​ട​തി​യു​ടെ അ​ന്ന​ത്തെ ചീ​ഫ് ജ​സ്റ്റീ​സ് ജെ.​എ​സ്. ഖേ​ഹ​റി​ന്‍റെ നി​ർ​ദേ​ശം

• 2018 ഫെ​ബ്രു​വ​രി: സു​പ്രീം​കോ​ട​തി സി​വി​ൽ അ​പ്പീ​ലു​ക​ൾ കേ​ൾ​ക്കാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി

• 2018 ജൂ​ലൈ 20: സു​പ്രീം​കോ​ട​തി വി​ധി പ​റ​യു​ന്ന​ത് മാ​റ്റി​വ​ച്ചു

• 2019 ജ​നു​വ​രി എ​ട്ട്: കേ​സ് കേ​ൾ​ക്കാ​ൻ ചീ​ഫ് ജ​സ്റ്റീ​സ് ര​ഞ്ജ​ൻ ഗൊ​ഗോ​യി​യു​ടെ നേ​തൃ​ത്വ​ത്തി​ൽ അ​ഞ്ചം​ഗ ഭ​ര​ണ​ഘ​ട​നാ​ബെ​ഞ്ചു​ണ്ടാ​ക്കി

• 2019 ഫെ​ബ്രു​വ​രി 26: കേ​സി​ൽ മ​ധ്യ​സ്ഥ​ത​യ്ക്ക് കോ​ട​തി

• 2019 മാ​ർ​ച്ച് എ​ട്ട്: മു​ൻ ജ​ഡ്ജി എ​ഫ്.​എം. ക​ലീ​ഫു​ള്ള, ശ്രീ ​ശ്രീ ര​വി​ശ​ങ്ക​ർ, മ​ദ്രാ​സ് ഹൈ​ക്കോ​ട​തി​യി​ലെ മു​തി​ർ​ന്ന അ​ഭി​ഭാ​ഷ​ക​ൻ ശ്രീ​രാം പ​ഞ്ചു എ​ന്നി​വ​രു​ൾ​പ്പെ​ടു​ന്ന മൂ​ന്നം​ഗ മ​ധ്യ​സ്ഥ​സ​മി​തി​ക്ക് സു​പ്രീം​കോ​ട​തി രൂ​പം​ന​ൽ​കി.

• 2019 മേ​യ് 10: മ​ധ്യ​സ്ഥ സ​മി​തി കോ​ട​തി​യി​ൽ അ​ന്തി​മ​റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് ന​ൽ​കി

• 2019 ഒ​ക്ടോ​ബ​ർ 16: വി​ചാ​ര​ണ പൂ​ർ​ത്തി​യാ​യി

• 2019 ന​വം​ബ​ർ 9: വി​ധി പ്ര​സ്താ​വി​ച്ചു. ത​ർ​ക്ക​ഭൂ​മി​യി​ൽ ക്ഷേ​ത്രം നി​ർ​മി​ക്കാ​നും മ​സ്ജി​ദി​ന് പ​ക​രം ഭൂ​മി ന​ൽ​കാ​നും സു​പ്രീം​കോ​ട​തി ഉ​ത്ത​ര​വി​ട്ടു.

• 2020 സെ​പ്റ്റം​ബ​ർ 30: ബാ​ബ​റി മ​സ്ജി​ദ് ത​ക​ർ​ത്ത കേ​സി​ൽ 32 പ്ര​തി​ക​ളെ​യും സി​ബി​ഐ കോ​ട​തി വെ​റു​തെ​വി​ട്ടു.