ദേശഭക്തി ഗാനങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പ്രസിദ്ധമാണ് വന്ദേ മാതരം. ഇന്ത്യൻ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന്റെ നാൾവഴികളിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഉൗർജ സ്രോതസായിരുന്നു ഈ ഗാനം എന്നു തന്നെ പറയാം. ബംഗാളി കവിയായിരുന്ന ബങ്കിം ചന്ദ്ര ചാറ്റർജിയാണ് വന്ദേ മാതരം എഴുതിയത്. ദേശ് എന്ന രാഗത്തിൽ ചിട്ടപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്ന ഗാനത്തിന് സംസ്കൃതത്തിന്റെ സ്വാധീനം ധാരാളമായുണ്ട്. 1876 ൽ ബങ്കിം ചന്ദ്ര ചാറ്റർജി ബ്രിട്ടീഷുകാർക്ക് കീഴിലായിരുന്നു ജോലി ചെയ്തിരുന്നത്.
അക്കാലത്ത് ബ്രിട്ടീഷ് രാജ്ഞിയെ സ്തുതിച്ച് രാജ്ഞിയെ ദൈവം രക്ഷിക്കട്ടെ എന്ന ഗാനം ആലപിക്കാൻ എല്ലാവരെയും നിർബന്ധിച്ചിരുന്നു. ഈ നിബന്ധനയോടുള്ള പ്രതിഷേധമാണ് ഈ ഗാനരചനയ്ക്കു പിന്നിലെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. 1882 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ആനന്ദ്മഠ് എന്ന പുസ്തകത്തിലാണ് ഗാനം ആദ്യമായി പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്.
ജുദുനാഥ് ഭട്ടാചാര്യ സംഗീത സംവിധാനം നിർവഹിച്ചു. സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന്റെ ഭാഗമായുള്ള റാലികളിലും പ്രക്ഷോഭങ്ങളിലും ഇതു പാടി ജനങ്ങൾ ദേശസ്നേഹം പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു. ഇടയ്ക്ക് ബ്രിട്ടീഷുകാർ ഈ ഗാനം പാടുന്നത് നിരോധിക്കുകപോലും ചെയ്തു.1896 ൽ കോൽക്കത്തയിൽ നടന്ന കോണ്ഗ്രസ് സമ്മേളനത്തിൽ രവീന്ദ്രനാഥ ടാഗോറാണ് ഈ ഗാനം ആദ്യമായി ഒരു പൊതുവേദിയിൽ ആലപിച്ചത്.
അക്കാലത്ത് ബ്രിട്ടീഷ് രാജ്ഞിയെ സ്തുതിച്ച് രാജ്ഞിയെ ദൈവം രക്ഷിക്കട്ടെ എന്ന ഗാനം ആലപിക്കാൻ എല്ലാവരെയും നിർബന്ധിച്ചിരുന്നു. ഈ നിബന്ധനയോടുള്ള പ്രതിഷേധമാണ് ഈ ഗാനരചനയ്ക്കു പിന്നിലെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. 1882 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ആനന്ദ്മഠ് എന്ന പുസ്തകത്തിലാണ് ഗാനം ആദ്യമായി പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്.
ജുദുനാഥ് ഭട്ടാചാര്യ സംഗീത സംവിധാനം നിർവഹിച്ചു. സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന്റെ ഭാഗമായുള്ള റാലികളിലും പ്രക്ഷോഭങ്ങളിലും ഇതു പാടി ജനങ്ങൾ ദേശസ്നേഹം പ്രകടിപ്പിച്ചിരുന്നു. ഇടയ്ക്ക് ബ്രിട്ടീഷുകാർ ഈ ഗാനം പാടുന്നത് നിരോധിക്കുകപോലും ചെയ്തു.1896 ൽ കോൽക്കത്തയിൽ നടന്ന കോണ്ഗ്രസ് സമ്മേളനത്തിൽ രവീന്ദ്രനാഥ ടാഗോറാണ് ഈ ഗാനം ആദ്യമായി ഒരു പൊതുവേദിയിൽ ആലപിച്ചത്.