ഒ​റ്റ ശ്വാ​സ​കോ​ശം.., പാ​ട്ടി​ന്‍റെ ആ​കാ​ശം

ഗ​ന്ധ​ർ​വ​നെ​ന്നു​കേ​ട്ടാ​ൽ നി​മി​ഷാ​ർ​ധം
ഇ​ട​വേ​ള​യി​ല്ലാ​തെ മ​ന​സി​ലേ​ക്ക് ഈ​ണ​ങ്ങ​ളൊ​ഴു​കി​യെ​ത്തും.., ഗാ​ന​ഗ​ന്ധ​ർ​വ​ന്‍റെ
മു​ഖം തെ​ളി​യും. എ​ന്നാ​ൽ ഭാ​ര​തീ​യ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ൽ ആ​ദ്യ​മോ​ർ​ക്കേ​ണ്ട മ​റ്റൊ​രു
ഗ​ന്ധ​ർ​വ​നു​ണ്ട്. കൗ​മാ​ര​ത്തി​ലേ ഗ​ന്ധ​ർ​വ​നെ​ന്ന വി​ളി​പ്പേ​രു സ്വ​ന്ത​മാ​ക്കി​യ​യാ​ൾ-
പ​ണ്ഡി​റ്റ് കു​മാ​ർ ഗ​ന്ധ​ർ​വ. ജീ​വി​ത​ത്തി​ൽ സ​ങ്കീ​ർ​ണ​ത​ക​ളി​ലൂ​ടെ ക​ട​ന്നു​പോ​യി
സം​ഗീ​ത​ത്തെ ല​ളി​ത​സു​ന്ദ​ര​മാ​ക്കി സ​മ്മാ​നി​ച്ച അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ഓ​ർ​മ​ക​ൾ​ക്ക് മു​പ്പ​താ​ണ്ടു തി​ക​ഞ്ഞു ക​ഴി​ഞ്ഞ ബു​ധ​നാ​ഴ്ച...

""നി​ങ്ങ​ളി​നി പാ​ട​രു​ത്. പാ​ടാ​ൻ ശ്ര​മി​ച്ചാ​ൽ അ​തു നി​ങ്ങ​ളു​ടെ മ​ര​ണ​ത്തി​ൽ ക​ലാ​ശി​ച്ചേ​ക്കും. ഇ​വി​ടം​വി​ട്ട് വ​ര​ണ്ട കാ​ലാ​വ​സ്ഥ​യു​ള്ള ഏ​തെ​ങ്കി​ലും സ്ഥ​ല​ത്തേ​ക്കു പോ​കു​ക''- ഗ​ന്ധ​ർ​വ​നെ​ന്നു പേ​രു​കേ​ൾ​പ്പി​ച്ച, ഇ​രു​പ​തു​ക​ളി​ൽ മാ​ത്ര​മെ​ത്തി​യ ഗാ​യ​ക​നോ​ട് ഡോ​ക്ട​ർ​മാ​ർ തീ​ർ​ത്തു​പ​റ​ഞ്ഞു. ക്ഷ​യ​രോ​ഗം അ​ന്ന് അ​ത്ര മാ​ര​ക​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​ങ്ങ​നെ അ​യാ​ൾ ക​ർ​ണാ​ട​ക​യി​ലെ ബെ​ൽ​ഗാ​മി​ലു​ള്ള സു​ലേ​ഭ​വി ഗ്രാ​മ​ത്തി​ൽ​നി​ന്ന് മധ്യപ്രദേശി​ലെ ദേവാ​സി​ലേ​ക്കു പോ​യി.

ക​ഠി​ന​മാ​യ രോ​ഗ​ത്തി​ന്‍റെ​യും നി​ശ​ബ്ദ​ത​യു​ടെ​യും ആ​റു വ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ൾ. പ​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ​യും കാ​റ്റി​ന്‍റെ​യും തെ​രു​വു ഗാ​യ​ക​രു​ടെ​യും സം​ഗീ​തം കേ​ട്ട് ഒ​രേ കി​ട​പ്പ്. അ​ത് അ​യാ​ളി​ലെ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്‍റെ ഉ​റ​വ​ക​ളെ സാ​ന്പ്ര​ദാ​യി​ക​മാ​യ ത​ട​ക​ൾ പൊ​ട്ടി​ച്ച് ഒ​ഴു​ക്കി. ഒ​രു​പ​ക്ഷേ ആ ​രോ​ഗ​മാ​യി​രു​ന്നി​രി​ക്ക​ണം കു​മാ​ർ ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യെ​ന്ന സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​നെ ആ​രാ​ലും ആ​ദ​രി​ക്കു​ന്ന​വി​ധം വ്യ​ത്യ​സ്ത​നാ​ക്കി​യ​ത്.
പ​ത്താം

വ​യ​സി​ൽ വേ​ദി​യി​ൽ

1924 ഏ​പ്രി​ൽ എ​ട്ടി​നു ജ​നി​ച്ച ശി​വ​പു​ത്ര സി​ദ്ധ​രാ​മ​യ്യ കോം​ക​ളി​മ​ഠ് അ​ഞ്ചാം വ​യ​സി​ൽ​ത​ന്നെ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ലു​ള്ള ത​ന്‍റെ പ്ര​തി​ഭ​യു​ടെ തി​ള​ക്കം കാ​ട്ടി​യി​രു​ന്നു. പ​ത്താം വ​യ​സി​ൽ വേ​ദി​യി​ൽ പാ​ടി. തൊ​ട്ട​ടു​ത്ത കൊ​ല്ലം വി​ഖ്യാ​ത ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​കാ​ര​നാ​യ ബി.​ആ​ർ. ദേ​വ്ധ​റി​നു കീ​ഴി​ൽ പ​ഠ​ന​മാ​രം​ഭി​ച്ചു. അ​ക്കാ​ല​ത്തു​ത​ന്നെ ഗ​ന്ധ​ർ​വ​കു​മാ​ര​ൻ എ​ന്ന അ​ർ​ഥ​ത്തി​ൽ കു​മാ​ർ ഗ​ന്ധ​ർ​വ എ​ന്ന വി​ളി​പ്പേ​രു കി​ട്ടി. ഇ​രു​പ​താം വ​യ​സു​മു​ത​ൽ കു​ട്ടി​ക​ളെ പ​ഠി​പ്പി​ക്കാ​നും തു​ട​ങ്ങി.

ആ ​പ്ര​തി​ഭാ​വി​ലാ​സം തു​ട​രു​ന്ന​തി​നി​ടെ​യാ​ണ് ക്ഷ​യ​രോ​ഗം ക​രി​നി​ഴ​ൽ വി​രി​ച്ച​ത്. ര​ക്ഷ​പ്പെ​ടാ​ൻ വി​ദൂ​ര സാ​ധ്യ​ത മാ​ത്ര​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു ചി​കി​ത്സ​ക​രു​ടെ വി​ല​യി​രു​ത്ത​ൽ. സ്ട്രെ​പ്റ്റോ​മൈ​സി​ൻ എ​ന്ന മ​രു​ന്നി​ന്‍റെ ക​ണ്ടു​പി​ടി​ത്തം ത​ന്നെ​യാ​വ​ണം കു​മാ​ർ ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യി​ലെ സം​ഗീ​ത​കാ​ര​നെ വീ​ണ്ടെ​ടു​ത്ത​ത്. 1952ൽ ​മ​രു​ന്നു ക​ണ്ടു​പി​ടി​ച്ച് അ​ധി​കം വൈ​കാ​തെ​ത​ന്നെ ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യ്ക്ക് ന​ൽ​കി​ത്തു​ട​ങ്ങി. ഈ ​ചി​കി​ത്സ​യും ഭാ​ര്യ ഭാ​നു​മ​തി​യു​ടെ പ​രി​ച​ര​ണ​വും രോ​ഗം ഭേ​ദ​മാ​ക്കി. പ​തി​യെ പാ​ടാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി.

രോ​ഗ​മേ​ല്പി​ച്ച പോ​റ​ലു​ക​ൾ

ക്ഷ​യ​രോ​ഗം ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യു​ടെ ശ്വാ​സ​കോ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നി​നെ ത​ക​ർ​ത്തു​ക​ള​ഞ്ഞു. രോ​ഗം വീ​ഴ്ത്തി​യ പോ​റ​ലു​ക​ൾ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​ത്തെ​യും ശൈ​ലി​യെ​യും ബാ​ധി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. പി​ന്നീ​ട​ത്ര​യും കേ​ട്ട​ത് ഒ​റ്റ ശ്വാ​സ​കോ​ശ​ത്തി​ന്‍റെ പാ​ട്ടാ​യി​രു​ന്നു. രോ​ഗം ഭേ​ദ​മാ​യ​ശേ​ഷം 1953ൽ ​അ​ദ്ദേ​ഹം വീ​ണ്ടും സം​ഗീ​ത​വേ​ദി​യി​ലെ​ത്തി.

ഭ​ക്തി​ഗാ​ന​ങ്ങ​ളും (നി​ർ​ഗു​ണി ഭ​ജ​ൻ​സ്) നാ​ടോ​ടി​സം​ഗീ​ത​വു​മ​ട​ക്കം രാ​ഗ​വി​സ്താ​ര​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹം അ​നു​പ​മ​മാ​യ പ​രീ​ക്ഷ​ണ​ങ്ങ​ൾ ന​ട​ത്തി. പാ​ര​ന്പ​ര്യ​ത്തെ ത​ള്ളി​ക്ക​ള​യാ​തെ, എ​ന്നാ​ൽ നി​ര​ന്ത​രം ചോ​ദ്യം​ചെ​യ്തു​കൊ​ണ്ട് അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ സം​ഗീ​ത​ധാ​ര ഒ​ഴു​കി​പ്പ​ര​ന്നു., ആ​ഴ​ങ്ങ​ളി​ലെ വേ​രു​ക​ൾ തൊ​ട്ടു. രാ​ഗ​ങ്ങ​ളു​ടെ സ​മ്മേ​ള​ന​ങ്ങ​ളാ​ൽ പു​തി​യ​വ പി​റ​വി​യെ​ടു​ത്തു.

ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യു​ടെ ശൈ​ലി പ​ല കോ​ണു​ക​ളി​ൽ​നി​ന്നു​ള്ള വി​മ​ർ​ശ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കു വ​ഴി​വെ​ട്ടി. വി​ളം​ബ​കാ​ല​ത്തി​ലു​ള്ള ആ​ലാ​പ​ന​മാ​ണ് ഇ​ഷ്ട​ക്കേ​ടു​ക​ൾ​ക്കു കാ​ര​ണ​മാ​യ​ത്. സ്വ​ന്തം ഗു​രു ദേ​വ്ധ​ർ പോ​ലും ശ​രി​യ​ല്ലാ​യ്മ​ക​ളെ​ന്നു ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി.

എ​ന്നാ​ൽ എ​ല്ലാ​ത്ത​രം വി​മ​ർ​ശ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കും മു​ക​ളി​ൽ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ഇ​തി​ഹാ​സ​സ​മാ​ന​മാ​യ സം​ഗീ​തം പ​ട​ർ​ന്നു. ക​ബീ​റി​ന്‍റെ സൃ​ഷ്ടി​ക​ൾ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​ത്തി​ൽ കേ​ട്ടു ല​യി​ച്ച ത​ല​മു​റ​ക​ൾ ഇ​ന്നു​മു​ണ്ട്. അ​ദ്ദേ​ഹം കൊ​ണ്ടു​വ​ന്ന പു​തു​മ​ക​ൾ പ​ല​ർ​ക്കും അ​ത്ര​മാ​ത്രം പ്രി​യ​ങ്ക​ര​വും വി​പ്ല​വാ​ത്മ​ക​വു​മാ​യി. പാ​ര​ന്പ​ര്യ​ത്തെ പു​തു​മ​ക​ൾ​ക്കാ​യു​ള്ള അ​ടി​ത്ത​റ​യാ​യി അ​ദ്ദേ​ഹം ക​ണ്ടു. കൗ​തു​ക​ക​ര​മാ​യ ഒ​രു വി​ല​യി​രു​ത്ത​ലു​ണ്ട്- അ​ദ്ദേ​ഹം ശു​ദ്ധ ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​ത്തെ പു​തു​വ​ഴി​യി​ലൂ​ടെ ജ​ന​പ്രി​യ​വും, നാ​ടോ​ടി​സം​ഗീ​ത​ത്തെ ശാ​സ്ത്രീ​യ​വു​മാ​ക്കി എ​ന്ന്! അ​ദ്ദേ​ഹം സൃ​ഷ്ടി​ച്ച സം​ഗീ​താ​നു​ഭ​വ​ത്തി​ന്‍റെ മ​ഹ​ത്വം ഇ​ത്ത​രം ത​രം​തി​രി​വു​ക​ൾ​ക്ക് അ​തീ​ത​മാ​ണെ​ന്നു​മാ​ത്രം. സം​ഗീ​ത​ത്തെ ഭ​ക്തി​യു​മാ​യി കൂ​ട്ടി​യി​ണ​ക്കു​ന്ന​തി​നോ​ട് അ​ദ്ദേ​ഹം യോ​ജി​ച്ചി​രു​ന്നു​മി​ല്ല. സം​ഗീ​ത​ത്തി​ൽ ശ​ബ്ദ​ത്തി​നൊ​പ്പം മ​ഹ​ത്വം സാ​ഹി​ത്യ​ത്തി​നും അ​ർ​ഥ​ത്തി​നും ന​ൽ​കാ​ൻ അ​ദ്ദേ​ഹം എ​ക്കാ​ല​വും ശ്ര​ദ്ധി​ച്ചു. ഒ​രു സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ൻ എ​ന്ന​തി​നേ​ക്കാ​ൾ ഭാ​ര​തീ​യ സം​സ്കാ​ര​ത്തി​ന്‍റെ ഗി​രി​ശൃം​ഗ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ന്നാ​യി പ​ണ്ഡി​റ്റ് കു​മാ​ർ ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യെ വി​ല​യി​രു​ത്തു​ന്ന​വ​രു​ണ്ട്.

ജ​ഗ് ദ​ർ​ശ​ൻ കാ ​മേ​ള

ജീ​വി​ത​വും സം​ഗീ​ത​വു​മാ​യു​ള്ള ല​യം കു​മാ​ർ ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യു​ടെ പാ​ട്ടു​ക​ളി​ൽ തെ​ളി​ഞ്ഞു​നി​ൽ​ക്കു​ന്നു. ബാ​വു​ൽ ഗാ​യ​ക​രെ​പ്പോ​ലെ, നാ​ടോ​ടി സം​ഗീ​ത പാ​ര​ന്പ​ര്യ​ത്തി​ൽ ഉൗ​ന്നി​യു​ള്ള സ​ഞ്ചാ​രം അ​തി​നു സ​ഹാ​യ​മേ​കി. നി​ർ​ഗു​ണ്‍ ഭ​ജ​നു​ക​ൾ ലൗ​കി​ക​മാ​യി ഒ​ന്നി​ലും ബ​ന്ധ​ന​ങ്ങ​ളി​ലാ​ത്ത അ​വ​സ്ഥ വ​ര​ച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രു​ന്നു. മ​ന​സി​നോ​ടു ചേ​രു​ന്ന​താ​വ​ണം ശ​ബ്ദ​മെ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം പ​റ​ഞ്ഞു​വ​ച്ചു, പാ​ടി​ക്കേ​ൾ​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു.

മു​കു​ൾ ശി​വ്പു​ത്ര, യ​ശോ​വ​ർ​ധ​ൻ എ​ന്നി​വ​രാ​ണ് കു​മാ​ർ ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യു​ടെ ആ​ണ്‍​മ​ക്ക​ൾ. ഇ​രു​വ​രും സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​രാ​ണ്. ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ പു​ത്ര​ന്‍റെ ജ​ന​ന​ത്തോ​ടെ ഭാ​ര്യ ഭാ​നു​മ​തി മ​രി​ച്ചു. പി​ന്നീ​ട് ശി​ഷ്യ​യാ​യ വ​സു​ന്ധ​ര ശ്രി​ഖ​ണ്ഡെ​യെ വി​വാ​ഹം ക​ഴി​ച്ചു. മ​ക​ൾ ക​ലാ​പി​നി കോം​ക​ളി​മ​ഠ് ഗാ​യി​ക​യാ​ണ്. 1990ൽ ​ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യ്ക്ക് പ​ത്മ​വി​ഭൂ​ഷ​ണ്‍ സ​മ്മാ​നി​ച്ചു. 1992 ജ​നു​വ​രി 12ന് ​അ​റു​പ​ത്തേ​ഴാം വ​യ​സി​ൽ ദി​വാ​സി​ലെ വീ​ട്ടി​ലാ​യി​രു​ന്നു അ​ന്ത്യം.

കു​മാ​ർ ഗ​ന്ധ​ർ​വ​യു​ടെ വി​ഖ്യാ​ത​മാ​യ അ​വ​ധൂ​ത ഭ​ജ​ൻ ഉ​ഡ് ജാ​യേ​ഗാ ഹ​ൻ​സ് അ​കേ​ലാ യു​ട്യൂ​ബി​ൽ കേ​ട്ട് ഒ​രാ​ൾ ഇ​ങ്ങ​നെ​യെ​ഴു​തു​ന്നു:

ദി​വ​സ​വും രാ​വി​ലെ സ്കൂ​ളി​ൽ പോ​കാ​ൻ ഒ​രു​ങ്ങു​ന്ന​തി​നി​ടെ ഈ ​ഭ​ജ​ൻ റേ​ഡി​യോ​യി​ൽ കേ​ൾ​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. അ​ച്ഛ​ൻ കൊ​ളു​ത്തി​വ​യ്ക്കു​ന്ന ച​ന്ദ​ന​ത്തി​രി​ക​ളു​ടെ​യും അ​മ്മ അ​ടു​ക്ക​ള​യി​ൽ ഒ​രു​ക്കു​ന്ന ഭ​ക്ഷ​ണ​ത്തി​ന്‍റെ​യും സം​യു​ക്ത​ഗ​ന്ധ​ങ്ങ​ൾ​ക്കൊ​പ്പം പ​ണ്ഡി​ത്ജി​യു​ടെ ശ​ബ്ദം വീ​ടി​ന​ക​ത്ത് അ​ല​യ​ടി​ക്കും. ആ ​കാ​ലം ഓ​ർ​ക്കു​ന്നു. പ​ണ്ഡി​ത്ജി​യു​ടെ ശ​ബ്ദം എ​ക്കാ​ല​വും നി​ല​നി​ൽ​ക്കും.
അ​തെ, കാ​ല​ത്തെ ജ​യി​ച്ച സം​ഗീ​ത​കാ​ര​ൻ ത​ന്നെ​യാ​ണ് അ​ദ്ദേ​ഹം.

ഹരിപ്രസാദ്‌