വൈവിധ്യങ്ങളുടെ കൂട്ടുകാരൻ

സം​ഗീ​തം. അ​റി​യുംതോ​റും അ​ക​ലം കൂ​ടു​ന്ന മ​ഹാ​സാ​ഗ​രം. അ​ല​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട്, അ​തും തേ​ടി. നി​ലാ​വി​ൽ യ​മു​ന​യു​ടെ ക​ര​യി​ൽ ന​ക്ഷ​ത്ര​മെ​ണ്ണി​ക്കി​ട​ന്ന​വ​നു ഒ​രു വെ​ളി​പാ​ടു​ണ്ടാ​കു​ന്നു. എ​ന്താ? ഗ്വാ​ളി​യ​റി​ലേ​ക്കു വ​ച്ചു​പി​ടി​ക്കാ​ൻ. എ​ന്തി​നാ? ഹി​ന്ദു​സ്ഥാനി സം​ഗീ​തം പ​ഠി​ക്ക​ണം. ഗ്വാ​ളി​യ​ർ ഘ​രാ​നാ മാ​ജി​ക് പീ​ക്കോ​ക്കി​നെ കു​റി​ച്ച​റി​യാ​ൻ ചെ​ന്നു​പെ​ട്ട​ത് ഒ​രു പ​ഴ​യ സിം​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ മ​ട​യി​ൽ. ഉ​സ്താ​ദ് ബാ​ദു​ഷാ ഖാ​ൻ. മൂ​പ്പ​രു ന​ല്ല ഫി​റ്റാ. എ​ന്താ സം​ഭ​വം? ന​ല്ല എ ​ക്ലാ​സ്‌​ ഭാം​ഗ്. ആ​വ​ശ്യം അ​റി​യി​ച്ചു. ദ​ക്ഷി​ണ വ​യ്ക്കാ​ൻ പ​റ​ഞ്ഞു. ഉൗ​രു​തെ​ണ്ടി​യു​ടെ ഓ​ട്ട​ക്കീ​ശ​യി​ൽ എ​ന്താ ഉ​ള്ള​ത്? ഒ​ന്നു​മി​ല്ല. സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്‍റെ ആ​ദ്യാ​ക്ഷ​ര​ങ്ങ​ൾ പ​ഠി​പ്പി​ച്ച അ​മ്മ​യെ മ​ന​സി​ൽ ധ്യാ​നി​ച്ചു​കൊ​ണ്ട് ദ​ർ​ബാ​ർ രാ​ഗ​ത്തി​ൽ ഒ​രു സാ​ധ​ന​ങ്ങ​ട് അ​ല​ക്കി. പാ​ടി മു​ഴു​വി​ക്കാ​ൻ വി​ട്ടി​ല്ല. ഇ​ങ്ങ​ന​ങ്ങോ​ട്ട് ചേ​ർ​ത്ത​ങ്ങ​ട് പി​ടി​ച്ചു. ഉ​സ്താ​ദ് ഫ്ലാ​റ്റ്. പി​ന്നെ ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ൽ സം​ഗീ​ത​വും സി​ര​ക​ളി​ൽ ഭാം​ഗു​മാ​യി കാ​ലം ഒ​രു​പാ​ട്. ഒ​ടു​വി​ൽ ഒ​രു​നാ​ൾ ഗു​രു​വി​ന്‍റെ ഖ​ബ​റി​ൽ ഒ​രു​പി​ടി പ​ച്ച​മ​ണ്ണ് വാ​രി​യി​ട്ട് യാ​ത്ര തു​ട​ർ​ന്നു. ഇ​ന്നും തീ​രാ​ത്ത പ്ര​വാ​സം. സ​ഫ​റോ​ൻ കി ​സി​ന്ദ​ഗീ ജോ ​ക​ഭി ന​ഹി ഖ​തം ഹോ ​ജാ​ത്തി ഹേ. ​ശം​ഭോ മ​ഹാ​ദേ​വാ.

അ​തി​പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യ സി​നി​മാ ഡ​യ​ലോ​ഗാ​ണ്. ഏ​തു സി​നി​മ​യി​ൽ, ആ​ര് എ​പ്പോ​ൾ ആ​രോ​ടു പ​റ​ഞ്ഞു എ​ന്നൊ​ന്നും വി​ശ​ദീ​ക​രി​ക്കേ​ണ്ട​തി​ല്ലാ​ത്ത ഡ​യ​ലോ​ഗ്. സം​ഗീ​ത​വും ഗു​രു​ത്വ​വും ല​ഹ​രി​യും യാ​ത്ര​യും മ​ര​ണ​വു​മെ​ല്ലാം ഇ​തി​ൽ ക​ട​ന്നു​വ​രു​ന്നു​ണ്ട്. ദാ​രി​ദ്ര്യവും അ​രാ​ജ​ക​ത്വ​വും ല​ഹ​രി​യും മാ​റ്റി​നി​ർ​ത്താം., സം​ഗീ​തം പ​ഠി​ക്ക​ണ​മെ​ന്ന തീ​വ്ര​മാ​യ ആ​ഗ്ര​ഹം, അ​തു​ണ്ടാ​യാ​ൽ ഗു​രു​വി​നെ​ത്തേ​ടി​യു​ള്ള അ​ല​ച്ചി​ൽ, ക​ണ്ടെ​ത്തി​യാ​ൽ ആ ​സ​ന്നി​ധി​യി​ൽ സ്വ​യ​മ​ർ​പ്പി​ക്ക​ൽ...

ഈ ​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ൾ മാ​ത്രം പ​റ​യാ​നാ​ണ് സി​നി​മാ സം​ഭാ​ഷ​ണം കേ​ട്ടെ​ഴു​തി​യ​ത്. ഒ​ട്ടേ​റെ പ്ര​ശ​സ്ത​ർ​ക്കും അ​ല്ലാ​ത്ത​വ​ർ​ക്കും ഗു​രു​വാ​യി​രു​ന്ന ഒ​രു മ​ഹാ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ൻ ക​ഴി​ഞ്ഞ​വാ​രം 89-ാം വ​യ​സി​ൽ ഈ ​ലോ​കം​വി​ട്ടു- ഉ​സ്താ​ദ് ഗു​ലാം മു​സ്ത​ഫാ ഖാ​ൻ, രാം​പു​ർ-​സ​ഹ​സ്വാ​ൻ ഘ​രാ​ന​യി​ലെ അ​തി​കാ​യ​ൻ. വൈ​വി​ധ്യ​ങ്ങ​ളു​ടെ കൂ​ട്ടു​കാ​ര​ൻ. ഖ​യാ​ലു​ക​ളും ത​രാ​ന​യും മു​ത​ൽ തു​മ്രി​യും ഗ​സ​ലും സി​നി​മാ​ഗാ​ന​ങ്ങ​ളും വ​രെ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​നൊ​പ്പം ന​ട​ന്നു.

പാ​ര​ന്പ​ര്യ​ത്തി​ന്‍റെ വ​ഴി

വി​ഖ്യാ​ത​നാ​യ ഉ​സ്താ​ദ് ഇ​നാ​യ​ത് ഹു​സൈ​ൻ ഖാ​ന്‍റെ മ​ക​ളു​ടെ മ​ക​നാ​യി ഇ​ന്ന​ത്തെ ഉ​ത്ത​ർ​പ്ര​ദേ​ശി​ലെ ബ​ദാ​യു​നി​ൽ 1931ലാ​ണ് ഗു​ലാം മു​സ്ത​ഫാ ഖാ​ൻ ജ​നി​ച്ച​ത്. മാ​താ​പി​താ​ക്ക​ളു​ടെ ആ​ഗ്ര​ഹ​പ്ര​കാ​രം ചെ​റു​പ്രാ​യ​ത്തി​ൽ​ത​ന്നെ സം​ഗീ​തം അ​ഭ്യ​സി​ച്ചു​തു​ട​ങ്ങി. പി​താ​വ് ഉ​സ്താ​ദ് വാ​രി​സ് ഹു​സൈ​ൻ ഖാ​ൻ, ബ​റോ​ഡ റോ​യ​ൽ ഡ​ർ​ബാ​റി​ലെ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​നാ​യി​രു​ന്ന ഉ​സ്താ​ദ് ഫി​ദാ ഹു​സൈ​ൻ ഖാ​ൻ, നി​സാ​ർ ഹു​സൈ​ൻ ഖാ​ൻ തു​ട​ങ്ങി​യ​വ​രാ​യി​രു​ന്നു ആ​ദ്യ ഗു​രു​ക്കന്മാ​ർ. രാം​പു​ർ, ഗ്വാ​ളി​യോ​ർ, സ​ഹ​സ്വാ​ൻ ഘ​രാ​ന​ക​ളു​ടെ പ​ര​ന്പ​രാ​ഗ​ത ശൈ​ലി​ക​ൾ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ തു​ട​ക്കം​മു​ത​ൽ സ്വാ​ധീ​നി​ച്ചു. എ​ട്ടാം വ​യ​സി​ൽ ആ​ദ്യ ക​ച്ചേ​രി അ​വ​ത​രി​പ്പി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. പി​താ​വി​നോ​ടൊ​പ്പം ന​ട​ത്തി​യ ആ ​ക​ച്ചേ​രി​ക്കു ശേ​ഷം അ​ദ്ദേ​ഹം രാ​ജ്യ​ത്തി​ന​ക​ത്തും പു​റ​ത്തും നി​ര​ന്ത​രം ത​ന്‍റെ സം​ഗീ​ത​വു​മാ​യെ​ത്തി.

പാ​ടാ​നു​ള്ള കൃ​തി​ക​ൾ തെ​ര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കു​ന്ന​തി​ലെ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ വൈ​വി​ധ്യം പ​ല​പ്പോ​ഴും അ​ന്പ​ര​പ്പി​ക്കു​ന്ന​താ​യി​രു​ന്നു. മാ​തം​ഗ ഋ​ഷി​യു​ടെ ബൃ​ഹ​ദ് ദേ​ശി, നാ​ട്യ​ശാ​സ്ത്ര എ​ന്നി​വ​യി​ൽ​നി​ന്നെ​ല്ലാം അ​ദ്ദേ​ഹം കോം​പോ​സി​ഷ​നു​ക​ളു​ണ്ടാ​ക്കി. സം​ഗീ​ത​ര​ത്നാ​ക​രം അ​ടി​സ്ഥാ​ന​മാ​ക്കി പാ​ടി​യ​വ ഏ​താ​ണ്ട് ഏ​ഴു പ​തി​റ്റാ​ണ്ടി​നു​ശേ​ഷം ആ​ദ്യ​മാ​യാ​ണ് ശ​ബ്ദ​രൂ​പം പൂ​ണ്ട​ത്.

അ​ര​മ​ണി​ക്കൂ​ർ വീ​ത​മു​ള്ള അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ ഏ​ഴു റെ​ക്കോ​ർ​ഡു​ക​ൾ ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ സം​ഗീ​ത നാ​ട​ക അ​ക്കാ​ഡ​മി​യി​ൽ സൂ​ക്ഷി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്. ഇ​ന്ത്യ​ൻ ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​ത്തി​ന്‍റെ ച​രി​ത്ര​വ​ഴി​ക​ളാ​ണ് അ​തി​ൽ അ​ട​യാ​ള​പ്പെ​ടു​ത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്.

ശ​ബ്ദ​ത്തി​ന്‍റെ സൗ​കു​മാ​ര്യം

ഗു​ലാം മു​സ്ത​ഫാ ഖാ​ന്‍റെ ശ​ബ്ദ​ത്തെ മെ​ലോ​ഡി​യ​സ് എ​ന്നാ​ണ് വി​ശേ​ഷി​പ്പി​ക്കു​ക പ​തി​വ്. അ​തേ​സ​മ​യം നാ​ല് ഒ​ക്ടേ​വു​ക​ളു​ടെ ക​യ​റ്റി​റ​ക്ക​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ അ​ദ്ദേ​ഹം അ​നാ​യാ​സം സ​ഞ്ച​രി​ക്കും. ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​വും ല​ളി​ത​ഗാ​ന​ങ്ങ​ളും ഒ​രേ​പോ​ലെ ഒ​ഴു​കും. ഭാ​വ​ങ്ങ​ൾ അ​നു​ഭ​വി​പ്പി​ക്കും. മ​റാ​ത്തി​യി​ലൂ​ടെ അ​ദ്ദേ​ഹം സി​നി​മാ രം​ഗ​ത്തെ​ത്തി. ഗാ​ന​ങ്ങ​ൾ​ക്കു​പു​റ​മേ ഏ​താ​നും ചി​ത്ര​ങ്ങ​ളി​ൽ അ​ഭി​ന​യി​ക്കാ​നും അ​ദ്ദേ​ഹം സ​മ​യം ക​ണ്ടെ​ത്തി. ഫി​ലിം​സ് ഡി​വി​ഷ​നു​വേ​ണ്ടി ചെ​യ്ത ഏ​ഴു​പ​തോ​ളം ഡോ​ക്യു​മെ​ന്‍റ​റി​ക​ൾ​ക്ക് അ​ദ്ദേ​ഹം ശ​ബ്ദം ന​ൽ​കി​യി​രു​ന്നു.

പ്ര​മു​ഖ​ർ​ക്കു വ​ഴി​കാ​ട്ടി

അ​ന്പ​തു​ക​ളു​ടെ അ​വ​സാ​നം മു​ത​ൽ ഉ​സ്താ​ദ് സി​നി​മാ​ഗാ​ന​രം​ഗ​ത്തെ പ്ര​ശ​സ്ത​രാ​യ പ​ല​ർ​ക്കും ഗു​രു​വാ​യി. പു​തി​യ ത​ല​മു​റ​യ്ക്ക് ഒ​രു​പ​ക്ഷേ അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തെ ആ ​നി​ല​യി​ലാ​കും കൂ​ടു​ത​ൽ പ​രി​ച​യം. ഏ​ഴു വ​ർ​ഷം മു​ന്പ്, 82-ാം വ​യ​സി​ൽ ശി​ഷ്യ​രി​ലൊ​രാ​ളാ​യ എ.​ആ​ർ. റ​ഹ്്മാ​നൊ​പ്പം പ്ര​ശ​സ്ത​മാ​യ കോ​ക്ക് സ്റ്റു​ഡി​യോ​യി​ൽ സം​ഗീ​ത​പ​രി​പാ​ടി അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ച് അ​ദ്ദേ​ഹം വീ​ണ്ടും വി​സ്മ​യം സൃ​ഷ്ടി​ച്ചി​രു​ന്നു. ഉ​സ്താ​ദി​ന്‍റെ മൂ​ന്നു ത​ല​മു​റ​ക​ളെ​യാ​ണ് റ​ഹ്്മാ​ൻ ര​ണ്ടു ന​ന്പ​റു​ക​ളി​ലൂ​ടെ അ​വ​ത​രി​പ്പി​ച്ച​ത്. മ​ക്ക​ളാ​യ മു​ർ​ത​സ, ഖാ​ദി​ർ, റ​ബ്ബാ​നി, ഹ​സ​ൻ എ​ന്നി​വ​രും, ഹ​സ​ന്‍റെ 12 വ​യ​സു​കാ​ര​നാ​യ മ​ക​ൻ ഫാ​യി​സും രം​ഗ​ത്തെ​ത്തി. അ​സു​ല​ഭ​മാ​യൊ​ര​വ​സ​രം!

ഉ​സ്താ​ദ് ഹി​ന്ദു​സ്ഥാ​നി​യു​ടെ ത​നി​മ പ​ക​ർ​ന്നു​ന​ൽ​കി​യ പ്ര​ശ​സ്ത സ്വ​ര​ങ്ങ​ൾ ആ​രു​ടേ​തൊ​ക്കെ എ​ന്നു നോ​ക്കൂ.. ല​താ മ​ങ്കേ​ഷ്ക​ർ, ആ​ഷാ ഭോ​സ്ലേ, മ​ന്നാ ഡേ, ​ഗീ​താ ദ​ത്ത്, വ​ഹീ​ദാ റ​ഹ്മാ​ൻ, ക​മ​ൽ ബാ​രോ​ട്ട്, ഹ​രി​ഹ​ര​ൻ, സോ​നു നി​ഗം, ഷാ​ൻ, സ​നാ മൊ​യ്തു​ട്ടി, അ​ലി​ഷ ചി​നാ​യ്, സാ​ഗ​രി​ക, ശി​ല്പ റാ​യ് എ​ന്നി​ങ്ങ​നെ ആ ​നി​ര നീ​ളു​ന്നു... ശാ​സ്ത്രീ​യ സം​ഗീ​ത​ജ്ഞ​ൻ റാ​ഷി​ദ് ഖാ​ൻ ബ​ന്ധു​വും ശി​ഷ്യ​നു​മാ​ണ്.

ബ​ഹു​മ​തി​ക​ൾ

രാ​ജ്യ​ത്തെ ര​ണ്ടാ​മ​ത്തെ പ​ര​മോ​ന്ന​ത സി​വി​ലി​യ​ൻ ബ​ഹു​മ​തി​യാ​യ പ​ത്മ​വി​ഭൂ​ഷ​ണ്‍ (2018) അ​ട​ക്കം ഒ​ട്ടേ​റെ പു​ര​സ്കാ​ര​ങ്ങ​ൾ ഉ​സ്താ​ദ് ഗു​ലാം മു​സ്ത​ഫാ ഖാ​നെ തേ​ടി​യെ​ത്തി. കേ​ന്ദ്ര സം​ഗീ​ത നാ​ട​ക അ​ക്കാ​ഡ​മി അ​വാ​ർ​ഡ്, മ​ധ്യ​പ്ര​ദേ​ശ് സ​ർ​ക്കാ​രി​ന്‍റെ നാ​ഷ​ണ​ൽ താ​ൻ​സെ​ൻ സ​മ്മാ​ൻ, പ​ണ്ഡി​റ്റ് ദീ​നാ​നാ​ഥ് മ​ങ്കേ​ഷ്ക​ർ അ​വാ​ർ​ഡ് തു​ട​ങ്ങി ആ ​നി​ര എ​ണ്ണ​മി​ല്ലാ​തെ നീ​ളു​ന്നു.

അ​ദ്ദേ​ഹ​മൊ​രി​ക്ക​ൽ പ​റ​ഞ്ഞു:

വ​രി​ക​ൾ ആ​ദ്യം ഹൃ​ദ​യ​ത്തി​ൽ അ​നു​ഭ​വി​ക്ക​ണം.. എ​ന്നി​ട്ടാ​ണ് ഞാ​ന​തി​ന് ഈ​ണ​മി​ടാ​ൻ ശ്ര​മി​ക്കു​ക...
ഏ​തോ ലോ​ക​ത്തി​രു​ന്ന് രാ​ഗ​മാ​ലി​ക​യൊ​രു​ക്കു​ന്ന തി​ര​ക്കി​ലാ​കും ഉ​സ്താ​ദ് ഗു​ലാം മു​സ്ത​ഫാ ഖാ​ൻ ഇ​പ്പോ​ൾ...